1.     Các yếu tố nguy cơ của loét do STRESS

Hậu quả của stress kéo dài trên các bệnh nhân nặng đó là loét do stress, có thể ở 1 hoặc nhiều vị trí tổn thương khác nhau ở dạ dày tá tràng. Biểu hiện lâm sàng của loét do stress có thể từ mức độ nhẹ như viêm trợt niêm mạc đến mức độ nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa đe dọa tính mạng.

2.     Dự phòng loét do STRESS là gì?

Mục tiêu chính của SUP là nâng pH dạ dày lên trên 4, từ đó giúp ngăn loét do stress. Là nhóm thuốc ức chế tiết acid dạ dày mạnh, PPIs ngày càng được ưa chuộng và sử dụng nhiều thay cho các thuốc đối kháng thụ thể histamin H2 cũng như sucralfat trong dự phòng loét do stress (SUP). Với cơ chế ức chế kênh proton (kênh H+/K+ – adenosine triphosphate), PPIs làm giảm tiết acid dạ dày, tăng pH dạ dày trên 6 từ đó giúp hạn chế tái chảy máu liên quan đến loét do stress.

3.  Những nghiên cứu lâm sàng cho thấy thực trạng dùng quá mức PPIs

Kết quả của nhiều nghiên cứu cho thấy trong điều trị nội trú, liệu pháp PPIs đang sử dụng quá mức và thường xuyên chỉ định không hợp lý. Điều này dẫn tới gia tăng chi phí, tác dụng không mong muốn cũng như tương tác thuốc – thuốc. Hơn nữa, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng có 1 tỷ lệ lớn bệnh nhân được chỉ định không hợp lý PPIs suốt thời gian nằm viện và ngay cả khi xuất viện.

Một nghiên cứu đã được tiến hành nhằm đánh giá kiến thức và thái độ của bác sĩ nội trú về việc điều trị dự phòng loét do stress trên các bệnh nhân không trong đơn vị chăm sóc tích cực. Kết quả cho thấy trong thời gian nằm viện, 74,1% các bệnh nhân được điều trị dự phòng; tuy nhiên trong đó chỉ 15% bệnh nhân được chỉ định hợp lý.

Trong một phân tích hồi cứu trên 213 bệnh nhân của Pham và cộng sự cho thấy, có 71 % bệnh nhân (152 trong 213 bệnh nhân) sử dụng thuốc ức chế tiết acid dạ dày, trong đó 84% được kê PPIs, 11% được kê H2RAs và 5% sử dụng phác đồ kết hợp. Hơn nữa, chỉ 10% bệnh nhân (15 trong 152 bệnh nhân) là được dự phòng với chỉ định hợp lý. Trong 137 bệnh nhân còn lại, 29% không có bằng chứng rõ ràng là cần điều trị dự phòng ; 38% dự phòng loét do corticoid hoặc stress. Các chỉ định này đều là không cần thiết.

Nghiên cứu của Leditschke và các cộng sự chỉ ra rằng 81% bệnh nhân cấp cứu điều trị kháng tiết acid phải tiếp tục điều trị dự phòng ngay cả khi xuất viện, nhưng chỉ có 29% trong số đó là phù hợp.

Nardino và các cộng sự đã đánh giá việc sử dụng thuốc trong khoảng thời gian 3 tháng liên tiếp. Kết quả cho thấy 55% bệnh nhân được chỉ định thuốc kháng tiết acid để SUP, trong đó 65% là được kê không hợp lý. Sự không hợp lý ở đây bao gồm những bệnh nhân có nguy cơ thấp và những bệnh nhân tiếp tục điều trị bằng bằng thuốc ức chế tiết acid cả sau khi xuất viện, mặc dù không cần thiết.

4.     Hậu quả của sử dụng PPIs kéo dài

Bao gồm hypergastrinemia, tăng sản tế bào enterochromaffin-like và phì đại tế bào thành, dẫn đến tăng tiết axit phản ứng. Theo các nghiên cứu hồi cứu, PPIs làm tăng nguy cơ nhiễm trùng ruột bao gồm tiêu chảy do Clostridium difficile, viêm phổi cộng đồng mắc phải, gãy xương, suy dinh dưỡng, và tương tác thuốc chống kết tập tiểu cầu. Giảm kê đơn không phù hợp PPIs trong nội trú và ngoại trú có thể giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ, và giảm chi phí.